logo explorecrete.com

english pages greek pages german pages dutch pages danish pages russian pages

Grieks Pasen

Grieks Orthodox Pasen op Kreta

Diegenen die erover denken om op vakantie naar Kreta te gaan vragen vaak wat de beste periode is .

Op deze vraag zijn verschillende antwoorden mogelijk, maar voor diegenen die een unieke ervaring willen opdoen, met het oog op het 'echte' leven op Kreta en in Griekenland, zou ik zeggen kom in de week van het Grieks Orthodox Pasen.

De kruisiging

Het Griekse Pasen, de belangrijkste religieuze feestdagen in Griekenland

Het Paasfeest is de belangrijkste religieuze viering van het hele jaar voor de Grieken. Pasen valt altijd in het voorjaar en de natuur is dan op zijn mooist. Het weer is goed, niet te warm en niet te koud; bovendien is het een goede tijd van het jaar om wandelingen of trektochten te maken en rond te reizen. Het is niet de beste tijd zijn om een dagje aan het strand te vertoeven, maar het meemaken van het Griekse Pasen, de bijzondere gebruiken en religieuze ceremonies maken dat absoluut goed.

Pasen = Pascha in het Grieks

In de Grieks Orthodoxe kerk heet het Paasfeest officieel Pascha, wat van Pesach afgeleid is. Het is dus de eeuwige 'Overgang' van de dood naar leven (de Wederopstanding) en van de aarde naar de hemel.

Het Pasen (Pascha) begint op de zaterdag van Lazarus (de zaterdag voor Palmzondag). Kinderen en hun leraren zijn dan namelijk erg blij dat ze de eerstkomende twee weken niet meer naar school hoeven te gaan.

Het Christelijke symbool voor Pasen werd als eerste benadrukt door de apostel Paulus. Toen de Christenen het Paasfeest gingen vieren, hielden ze vast aan een aantal kenmerken van de Joodse Pesach maar voegden tegelijkertijd nieuwe toe. Dit is terug te zien aan het paaslam en de rode eieren.

Gedurende de Goede Week gaat men iedere avond naar de kerk, maar vooral op Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag, de nacht waarin de Wederopstanding plaats vond.

Witte Donderdag is de dag om de eieren rood te verven. Het ei staat symbool voor het leven met rood als de kleur van het leven.

's Avonds, nadat de twaalf Evangeliën gelezen zijn, gaan jongemeisjes de Baar van Christus (epitaphios) versieren met bloemenslingers, zodat de Baar klaar is voor het lichaam van Christus op de ochtend van Goede Vrijdag, wanneer Hij van het kruis genomen wordt. De bloemen die worden gebruikt hebben meerdere kleuren, maar op Kreta is het gebruikelijk om citroenbloesem te gebruiken.

Goede Vrijdag, De Processie met de Baar

Goede Vrijdag is de dag van rouw. Het drama van de dood van Christus wordt gevolgd door een grote gelovigheid. De icoon van Christus wordt van het kruis genomen, in linnen gewikkeld en op de Baar (Epitafios) gelegd, wat het graf van Christus symboliseert.

Een opgemaakte baar in een kerk in Heraklion

Later op die avond wordt de baar door het dorp of stad gedragen. De processie wordt voorafgegaan door een orkest of een koor dat plechtige muziek maakt; zij worden gevolgd door de voorzingers, de geestelijkheid, vrouwen die mirre dragen, koorknaapjes die de lithurgische vaandels dragen, leiders en de inwoners van het dorp of de regio, die de hymnes zingen gedurende de gehele processie. Langs de hele route gooien de mensen bloemen en aroma's naar de epitaphios (baar) terwijl ze een brandend kaarsje vasthouden.

Een opmerking van de schrijver. Het is lastig om over Grieks Pasen te schrijven zonder emotioneel te worden. Het is zelfs nog moeilijker om over de avond van Goede Vrijdag te spreken zonder enige emotie.

Er is iets bijzonders aan deze avond. De lucht is gevuld met een bloemenaroma, zwak maar aanwezig; een melancholiek gevoel maar toch is er iets anders. Er is een gevoel van rust, leegte, kalmte en de harten lijken zich te openen om het offer van Jezus' liefde te aanvaarden. Het is makkelijker dit te ervaren in een klein dorp, maar ook in de grote steden in de rustigere buurten is het mogelijk.

Als je in Heraklion bent op de de avond van Goede Vrijdag, probeer dan de processie van de Epitaphios in het centrum niet te missen. De Baarprocessies komen dan van vier verschillende kerken bijeen in het centrum, vlak bij het Leeuwenplein (Leondari). De zoete geur van rozewater in straten die gevuld zijn met mensen en niet met auto's, het treurige ritmische geluid van de trom van het orkest van Heraklion, mannen en vrouwen in klederdracht, de bisschoppen en priesters samen met soldaten en velen anderen met brandende kaarsjes, geeft een uniek religieus beeld.

Beluister een stukje van "Ai geneai pasai" van de CD "Enati Ora" van Petros Gaitanos.
In dit stukje rouwt de Heilige Maagd Maria om de dood van haar Zoon: "Oh, mijn lief kind, oh licht van mijn ogen.

Goede Vrijdag, het avondeten met zeevruchten

Het is op Kreta de gewoonte om 's avonds laat, naar de processie nog een avondmaal te gebruiken met zeevruchten. In grote steden als Heraklion is het absoluut nodig om een tafel te reserveren als je niet de wanhoop nabij wilt zijn om een vrij tafeltje te bemachtigen. Dit speciale avondmaal bestaat uit allerlei soorten zeevruchten behalve vis. De gerechten die dan opgediend worden bestaan uit: calamares (inktvis), octopus, garnalen, taramosalata (salade van kuit), met rijst gevulde wijnbladeren, bonen, bietjes en salades. Dit is de enige dag tijdens de 40-daagse vastenperiode die aan de Wederopstanding voorafgaat, dat er dierlijke proteïnen genuttigd worden. Deze vastenperiode voor Pasen wordt door de Grieks Orthodoxe kerk Tessaracoste (Quadragesima) genoemd, wat is afgeleid van het woord veertig (de veertig dagen die gevast worden). Er zijn tegenwoordig echter steeds minder en minder mensen die nog vasten tijdens de vastenperiode voor de Pasen.

Grieks Pasen, de Wederopstanding

Op de avond van Stille Zaterdag vindt de mis van de Wederopstanding plaats. Een uur voor middernacht gaat iedereen naar de kerk en neemt een nog niet gebrand kaarsje mee. De kerken zijn dan druk bezocht door mensen en het is niet ongebruikelijk dat velen buiten de kerk wachten. De mis kan gehoord worden via de luidsprekers die buiten de kerk zijn geplaatst.

Wat later tijdens de mis, worden alle lichten gedoofd en komt de priester van achter het altaar met een kaars die door het Heilige Licht aangestoken is. Het Heilige Licht wordt met een vliegtuig vervoerd vanaf Jeruzalem, waar het op miraculeuze manier verschijnt in het Heilige Sepulcrum (de Begraafplaats van Christus).

Het Heilige Licht wordt verspreid door de priester aan alle mensen die in en buiten de kerk staan te wachten. Als de mensen hun huis kunnen bereiken zonder dat het kaarsje dooft, wordt er gezegd dat ze dan een voorspoedig jaar zullen hebben.

Enkele minuten voor middernacht gaat iedereen samen met de priester naar buiten en precies middernacht verklaart de priester de Wederopstanding van Christus (Christos Anesti):

"Christus is opgerezen uit de dood, heeft de dood met voeten getreden en hen in de graven vereerd met leven"

Beluister een stukje van "Christos Anesti" van de CD "Enati Ora" van Petros Gaitanos.

 

Een rood ei met Pasen

Direct daarna wordt er vuurwerk en rotjes afgestoken en is de donkere nacht gevuld met licht en kleurrijke explosies. Familieleden kussen elkaar en wensen elkaar "Chronia Polla".

Dit is ook het moment dat de Judas verbrand wordt. Een pop met de afmetingen van een mens, die gemaakt is van oude kleding wordt verbrand als symbool voor het verbranden van Judas.

Hierna gaat iedereen naar huis om de traditionele mageiritsa soep te eten. Als de kaarsjes nog branden dan gebruiken ze de rook van het vlammetje om een kruis te maken aan de bovenkant van de deurpost. Dit beschermt het huis voor het komende jaar.

Na de Wederopstanding van Christus (Anastasi), is de vastenperiode voorbij en mogen de Christenen weer dierlijke produkten eten. De mageiritsa soep maakt deel uit van de eerste avondmaaltijd.

Mageiritsa is een soep die alleen op deze avond gegeten wordt en wordt gemaakt van de ingewanden van het lam: lever, hart, longen en darmen met een ei-citroensaus.

Na de soep worden de rode eieren getikt. Ieder lid van de familie kiest een ei en probeert dan het ei van de ander te breken met zijn eigen ei. De winnaar, degene die met het hele ei uit de strijd komt zal geluk ondervinden.

Paaszondag

Op Paaszondagkomen vrienden en familieleden bijeen om de lam van het spit, kokoretsi en kalitsounia te eten. Het is een groots feest, soms gevolgd door dansen.

Het Paaslam aan het spit

 

Tips voor Pasen op Kreta:


De kokoretsi aan het spit
De organen van het lam omwikkeld met de darmen

Griekse uitdrukkingen met Pasen


Nederlandse pagina's over Kreta