Ιστορία Ελούντας, Αρχαία Ολούς ή Ολούντα

Η αρχαία πόλη Ολούς

Η Ελούντα έχει πλούσια ιστορία που ξεκινάει με την αρχαία πόλη Ολούντα. Από ό,τι φαίνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα, η περιοχή γύρω από την Ελούντα κατοικείται από τα μινωικά χρόνια, ενώ στη συνέχεια σε ιστορικούς χρόνους διαμορφώνεται εδώ η γνωστή από τα ομηρικά έπη, πόλη – κράτος Ολούς.

Η αρχαία Ολούντα βρίσκονταν στη θέση Πόρος, γύρω από το στενή λωρίδα στεριάς που ενώνει την Ελούντα με την απέναντι χερσόνησο Κολοκύθα. Η αρχαία αυτή πόλη κάποια στιγμή βυθίστηκε στη θάλασσα και τα ερείπια της διακρίνονται ακόμα και σήμερα όταν τα νερά είναι ακύμαντα.

Το όνομα Ολούς πιθανότατα είναι προελληνικό, δηλαδή προέρχεται από τα προϊστορικά χρόνια και ίσως έτσι να λέγονταν η μινωική Ελούντα, ο πρώτος προϊστορικός οικισμός που είχε χτισθεί εδώ.

Η Ολούς (ή ο Ολούς κατά άλλους) υπήρξε η πιο ισχυρή οχυρωμένη πόλη-κράτος κοντά στη Λατώ, από τις σπουδαιότερες του νησιού, με ιερό, λιμάνι και δικό της νόμισμα. Στην αρχαιότητα, γύρω στο 2ο μ.Χ αιώνα, ήταν ιδιαίτερα γνωστή για το περίφημο ξύλινο άγαλμά της αφιερωμένο στη θεά Αρτεμη Βρυτόμαρτυ, ενώ εδώ λατρευόταν επίσης ο Ταλαίος Δίας.

Στα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά χρόνια αναβίωσε μία φάση ιδιαίτερης ακμής, όπως μας μαρτυρούν οι δύο βασιλικές που βρέθηκαν ανάμεσα στην Ελούντα και τη χερσόνησο Κολοκύθα.

Η μία από αυτές λειτουργούσε ως Επισκοπική έδρα και είναι κτίριο του 5ου αιώνα μ.Χ. από το οποίο σώζεται μονάχα το ψηφιδωτό δάπεδο με θαυμάσιες παραστάσεις.

Αυτή η ακμή κράτησε μέχρι την απειλητική εμφάνιση των Αράβων στη Μεσόγειο τον 7ο μ.Χ. αιώνα, οι οποίοι ήταν άσσοι σε πειρατικές επιδρομές γεγονός που έπληξε γενικότερα τους παραθαλάσσιους οικισμούς, γιατί η οικονομία τους βασιζόταν στο εμπόριο.

Στην Αραβοκρατία οι κάτοικοι της Ολούντας αποτραβήχτηκαν σε οικισμούς στο εσωτερικό του νομού, εγκαταλείποντας την πόλη τους και ασφαλώς το εμπόριο. Σαν άλλη πιθανή αιτία για την καταστροφή της αρχαίας Ελούντας αναφέρεται ισχυρός σεισμός το 780 μ.Χ.

Μέχρι τον 13ο μ.Χ. αιώνα που οι Ενετοί έφεραν τις παλιές δόξες στο λιμάνι και ακόμα μεγαλύτερες, η Ελούντα είχε ερειπωθεί.

Η Ελούντα την εποχή των Ενετών

Στο 1376 αναφέρεται σε ενετικό έγγραφο για πρώτη φορά το όνομα Elonda από παραφθορά του αρχαίου Ολούντα.

Οι Ενετοί, που έδιναν πάντα μεγάλη σημασία στο θαλάσσιο εμπόριο, αξιοποίησαν το εξαιρετικό φυσικό λιμάνι και ταυτόχρονα έφτιαξαν αλυκές στα αβαθή νερά της Ελούντας γιατί το εμπόριο αλατιού ήταν εξαιρετικά προσοδοφόρο την εποχή εκείνη.

Επειδή παρά την κυριαρχία των Ενετών στη Μεσόγειο, η πειρατική απειλή δεν είχε πάψει να υφίσταται και για να εξασφαλίσουν την άμυνα τους απέναντι στους Τούρκους, οι Ενετοί φρόντισαν να οχυρώσουν τη νησίδα Σπιναλόγκα το 1579 για να βελτιώσουν την ασφάλεια του λιμανιού και γενικότερα του κόλπου της Ελούντας.

Το φρούριο στη Σπιναλόγκα με τα 35 κανόνια του ήταν τόσο καλά φτιαγμένο που παρέμεινε στα χέρια των Ενετών μέχρι το 1715, παρόλο που η Κρήτη είχε καταληφθεί από τους Τούρκους σχεδόν 70 χρόνια νωρίτερα. Οι Ενετοί παρέδωσαν τη Σπιναλόγκα στους Τούρκους μόνο όταν πείστηκαν ότι δεν υπήρχε περίπτωση να ανακαταλάβουν την Κρήτη.

Η Ελούντα στην Τουρκοκρατία δεν συνεχίζει να αναπτύσσεται με τον ίδιο ρυθμό, χωρίς όμως να ερημώσει. Οι ενετικες αλυκές εξακολουθούν να είναι πηγή εισοδήματος και προσελκύουν εργάτες από γειτονικά χωριά, όπως η Φουρνή, που κατοίκησαν στα χωριά Πάνω Ελούντα, Κάτω Ελούντα και Μαυρικιανό.

Η Ελούντα τον 20ο αιώνα

Λίγο πριν το τέλος της Τουρκοκρατίας στην Ελούντα κατοικούσαν 681 κάτοικοι. Το 1906 δημιουργείται ο παραλιακός οικισμός Σχίσμα ανατολικά από το λιμάνι. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την εξόρυξη ακονόπετρας, την παραγωγή αλατιού, τη γεωργία και την αλιεία.

Το 1913 η Κρήτη ενώνεται με την Ελλάδα και η Ελούντα συνεχίζει να αναπτύσσεται. Ετσι το 1928 είχε φτάσει τους 1500 κατοίκους. Από τη χρονιά αυτή μέχρι το 1939 στον κόλπο της Ελούντας προσθαλασσώνονταν για ανεφοδιασμό τα υδροπλάνα της Αγγλικής αεροπορικής εταιρείας Ιμπέριαλ.

Στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Γερμανικός στρατός κατέλαβε την Ελούντα και φρόντισε να την οχυρώσει ώστε να αποφευχθεί πιθανή απόβαση των Αγγλων.

Το 1969 ξεκίνησε η ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελούντα και χτίστηκε το πρώτο μεγάλο ξενοδοχείο. Στα επόμενα χρόνια η Ελούντα μεγάλωσε λίγο ακόμα και έφτασε τους 2200 κατοίκους στην τελευταία απογραφή, ενώ έχει γίνει πια γνωστή σαν θέρετρο διακοπών για πρωθυπουργούς, Αραβες πρίγκιπες και άλλους διακεκριμένους επισκέπτες. Όχι ότι οι κοινοί θνητοί δεν είναι καλοδεχούμενοι επίσης…

© explorecrete.com Με επιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή η αντιγραφή χωρίς άδεια