Mantinades in Kreta
De Kretenzers praten in Mantinades
“Met woorden alleen kan een Kretenzer zich niet uiten,
Mantinades laten hem lachen en huilen, tranen met tuiten.”
Mantinades (het meervoud van mantinada) zijn de meest voorkomende volksliederen, verspreid over heel Kreta. De Kretenzer mantinada is een couplet op rijm bestaand uit 15 lettergrepen in het Kretenzer dialect. Elke mantinada is op zichzelf staand, ondanks de korte lengte, net als een limerick. Er zijn echter wel mantinades die gebruikt worden om andere te beantwoorden, waardoor de betekenis dus aanvullend is.
De mantinada is een unieke manier waarop jong en oud op Kreta de vele en verschillende emoties kan verwoorden: verdriet, vreugde, hoop, verlangen, liefde, woede, wraak, nostalgie. Duizenden mantinades zijn er geschreven en worden nog steeds geïmproviseerd met betrekking to ieder facet van het leven. De meesten gaan over liefde en romantiek, maar er zijn ook satirische, didactische en plagende coupletten of verzen over verbanning, verloving, trouwen, het dagelijkse leven en natuurlijk de dood en het verlies van geliefden.
Mantinades worden vooral voorgedragen tijdens festiviteiten, begeleid door de lyra òf in gezelschap in het kafenion in de dagelijkse gesprekken. De meeste zijn niet vastgelegd, zelfs niet op een bloknote; nog minder zijn er gepubliceerd. De meesten worden geuit en vergeten, maar de beste worden uit het hoofd geleerd en mondeling doorgegeven.
De oorsprong van mantinades
Volgens geschiedkundigen kwamen de mantinades voor het eerst voor in de 15e eeuw tijdens de Venetiaanse bezetting. De Kretenzers werden beïnvloed door de Venetiaanse dichters en de Europese dichtkunst, zodat ze voor het eerst gebruik gingen maken van versregels. Het bekende gedicht "Erotokritos" schijnt een beslissende rol gespeeld te hebben in het bedenksel en ontwikkeling van de mantinada. En waarom ook niet? Het werk van Vicenzos Kornaros, bestaand uit 10.000 rijmende verzen is geschreven in 1590 en sindsdien hardop voorgelezen of door de Kretenzers gebruikt om delen van te zingen.
Voor wat betreft dichtkunst in het algemeen, zijn er bewijzen gevonden dat het niet alleen bekend was maar ook zeer geliefd op Kreta sinds de oudheid. Het Kretenzer orakel en de profeet Epimenides (6e eeuw AD) bijvoorbeeld schreven de voorspellingen in rijm. Bovendien was er ook Iophon van Knossos, die zijn profeties in rijm gaf bij het orakel van Amphiaraos in Oropos.
Mantinades in Kreta en Griekenland
Het is niet algemeen bekend dat mantinades niet enkel en alleen op Kreta voorkomen. De volksliederen van Kassos en Karpathos, de eilanden ten oosten van Kreta, worden ook mantinades genoemd. Vergelijkbare verzen op rijm zijn er op andere Egeïsche en Ionische eilanden, zelfs op Cyprus, waar ze "tsatista" genoemd worden.
Het verschil is dat op Kreta het maken van mantinades met dezelfde tred doorgaat , vooral in de dorpen, terwijl er in de rest van Griekenland slechts enkelen bedacht worden. Het lukt Kreta om traditie te combineren met moderne technologische ontwikkelingen, wat vaak gepaard gaat met veel humor zoals je kunt zien in de onderstaande mantinada:
“De computer staat met modem boven in de stal,
opdat ik de melk van 't vee via internet verkopen zal.”
Mantinada-wedstrijden
Mantinada-wedstrijden, aangemoedigd door de "Michalis Kafkalas Kretenzer Verzen Associatie", zijn de afgelopen jaren zeer populair geworden op Kreta. Deze club werd gesticht door dokter Michalis Kafkalas toen hij nog student was en mantinades improviseerde. De mantinada-wedstrijden worden georganiseerd door het gemeentebestuur van Agios Nikolaos en Ierapetra, de Filologen Associatie van de provincie Chania en de Kretenzer Studentenvereniging in Athene. De zevende Mantinada Wedstrijd van heel Kreta is onlangs gehouden en georganiseerd door de Korfes Culturele Associatie.
Het Huis van de Mantinada
Het Huis van de Mantinada wordt gehuisvest in een gerestaureerd gebouw in het dorp Korfes. Het wordt een Folklore museum, waarin belangrijke tentoonstellingen over het traditionele Kretenzer boerenleven te zien zullen zijn. Duizenden mantinades van dichters met reputatie en jongere mantinadadichters zullen hier verzameld worden, die de voornaamste bron zullen vormen van de mantinades, een ongeschonden onderdeel van de Kretenzer traditie.
Het museum in gelegen in een twee verdiepingen tellend gebouw uit 1925 op het dorpsplein en is aangekocht door de Korfes Culturele Associatie. "Op de begane grond zal een tentoonstelling te zien zijn van landbouwwerktuigen, meubels, kleding, gereedschappen en andere zaken uit het dagelijks leven. Bezoekers kunnen dit bekijken onder het genot van een glaasje Kretenzer raki." zegt de heer Kostas Farazakis, de voorzitter van de Korfes Culturele Associatie. Hij voegt eraan toe: "De bovenste verdieping van het museum zal alle mantinades die we tot onze beschikking hebben bevatten. Natuurlijk is iedereen die zich geroepen voelt zijn eigen creatie toe te voegen aan onze collectie van harte welkom. Nu dat het museumgebouw is aangekocht is het slechts een kwestie van voldoende fondsen vinden voor de restauratie, die in het voorjaar afgerond moet zijn."
Voorbeeldmantinades kun je terugvinden onderaan de engelse pagina.
