De olijfboom en olijfolie
De olijfboom en olijfolie in Griekenland
De olijfboom (Olea Europea)
Er is niets zo karakteristiek op Kreta dan de duizenden olijfbomen (in werkelijkheid meerdere miljoenen), die niet alleen in de valleien maar ook in de bergachtige gebieden groeien. Al sinds 3500 AD, de Minoïsche periode, wordt de olijfboom verbouwd op Kreta en gebruiken de Kretenzers olijfolie, zo laten archeologische vondsten ons zien.
- Fresco in het paleis Knossos - De Stier en de Olijfboom -
De olijfboom (Olea Europea) is één van de weinige bomen die zelfs vruchten kan produceren op rotsachtige en onvruchtbare grond. De Olea staat bekend om zijn lange levensduur en zijn instandhouding van productiviteit.
De olijfboom staat symbool voor wijsheid en vrede. De olijfboom was de heilige boom van de godin Athene, die haar naam ook aan de hoofdstad van Griekenland gegeven heeft. Zeus had bepaald dat de stad de naam zou krijgen van die god die de bewoners het meest bruikbare cadeau zou geven. Poseidon gaf hen een paard, maar Athene raakte de grond met haar speer, waardoor op die plek een olijfboom groeide. Omdat de bewoners zo blij waren met de olijfboom en zijn olijven, gaf Zeus haar de stad, die zo haar naam kreeg. Athene wordt meestal afgebeeld met een olijftak, het symbool voor vrede en overvloed.
Tijdens de Olympische Spelen in de oudheid kregen de winnaars een takje van de olijfboom, die met een mes met gouden handvat van een wilde boom was afgesneden. De grieken geloofden dat de vitaliteit van de heilige boom door middel van het takje werd doorgegeven.
De olijfolie wordt nog steeds gebruikt voor religieuze en medische doeleinden. Bovendien is gebleken dat het een essentieel ingrediënt van een gezond dieet is. Omdat olijfolie enkelvoudig onverzadigde vetzuren bevat heeft het niet dezelfde cholesterolverhogende werking als verzadigde vetten. Daarnaast is olijfolie ook een bron van antioxidanten. Integenstelling tot oliën die gemaakt zijn van zaden, blijft de chemische structuur van olijfolie stabiel bij verhitting tot hoge temperaturen door de antioxidanten en het oliezuur die het bevat.
Verschillende gradaties in (soorten) olijfolie
De gradaties in olijfolie, beter bekend als de soorten olijfolie, is ontwikkeld door de International Olive Oil Council (de Internationale Raad voor Olijfolie):
- Extra-Virgin (vierge) olijfolie, dit is de A+ van de oliën. Dit is de olie van de eerste persing van de olijven. Om het label "extra virgin" te krijgen, moeten de olijven koud geperst worden, zonder dat er heet water of chemicaliën aan toegevoegd worden gedurende het proces. Daarnaast moeten de zuurgraad lager zijn dan 1% en moet de olie een uitstekende smaak en geur hebben.
- Virgin (vierge) olijfolie. Ook deze olie is een resultaat van de eerst persing, maar de olijven kunnen van een iets mindere kwaliteit zijn.
- Pure olijfolie. De meest gebruikte olijfolie, die chemisch bewerkt is om de ongewenste smaak en geur te verwijderen. Meestal is het een combinatie van virgin olijfolie met geraffineerde olijfolie.
Meer en uitgebreidere informatie over de gradaties in olijfolie vind je op deze engelse pagina.
De invloed van de olijfboom en de olijfolie op de Griekse en Wereld cultuur:
-
De eerste olijfpers ter wereld is op Kreta gevonden rond 1600 AD.
- Homerus verwijst in de "Odyssee" naar "vloeibaar goud" en bedoelt hiermee olijfolie.
- De wet voor bescherming van olijven, uitgeroepen door Solon tijdens de democratie van het oude Athene (600 AD), is de eerste geschreven wet ter wereld die het kappen van olijfbomen verbiedt.
- De winnaars van de Olympische Spelen in het oude Griekenland, werden bekroond met olijftakken.
- De Grieks Orthodoxe rituelen, zoals dopen en inzegeningen maken ook gebruik van olijfolie.
- In Genesis draagt de duif die vrijgelaten is van de Ark van Noach een olijftak, hiermee aangevend dat de vloed was teruggetrokken.
- Hercules werd beschermd door het dragen van een krans van olijfbladeren op zijn hoofd.
- De Romeinse soldaten werden beloond met kronen van olijven voor moed tijdens de strijd.
- De Griekse poëet en nobelprijswinnaar Odysseas Elytis schreef: "Griekenland is een wijngaard, een olijfboom en een boot".
- Thomas Jefferson schreef: "De olijfboom is het vruchtbaarste cadeau van de Hemel"
- Aldous Huxley schreef: " Ik houd van allemaal, maar vooral van de olijf. Eerst en vooral om wat het symboliseert, vrede met zijn bladeren en vreugde met zijn gouden olie. "
- Federico Garcia Lorca schreef: "Engeltjes met lange vlechten en harten van olijfolie."
- Lawrence Durrell schreef in Prospero's Cell, "Het hele Middellandse Zeegebied lijkt uit te stijgen boven de zure, bijtende smaak van zwarte olijven tussen de tanden. Een smaak die ouder is dan vlees of wijn, ouder zelfs dan koud water. Slechts de zee lijkt net zo oud te zijn als de olijf en zijn olie, die als geen andere producten van Moeder Natuur beschavingen gevormd hebben van de vroegste oudheid tot het heden."
Een eenvoudig recept voor een overheerlijke olijfpasta
350 gr ontpitte groene olijven - uitgelekt
1 fijngesneden sjalotje
1 theelepel vers citroensap
versgemalen peper
1/2 kopje olijfolie
Doe alle ingrediënten in een kom, slechts de helft van de olijfolie, en pureer het totdat het een gelijke consistentie heeft. Voeg meer olijfolie toe als dat nodig is.