Loutro op Kreta

Loutro op Kreta

door Julie Friedeberger

Hallo. Ik ben Julie Friedeberger. Yannis heeft me vriendelijk gevraagd om af en toe eens een bijdrage te leveren aan "Explore Crete". Dat doe ik graag genoeg, want ik houd al 20 jaar van Kreta, nl. sinds mijn man en ik dat grote eiland voor het eerst ontdekten in 1981.

We hebben er al heel wat rondgereisd (totdat ik verslingerd geraakte op Loutro!), maar we hebben nog lang niet alles gezien, en dus trekt Kreta ons steeds weer naar zich toe.

In 1984, toen we van de Samariakloof terugkeerden naar Sfakia, vingen we een eerste glimp op van Loutro vanop het dek van de "Sofia", een van die kleine overzetboten die de grote reuzen voorafgingen die tegenwoordig heen en weer varen ter hoogte van Kreta's zuidwestkust. Ik dacht: hier kom ik op een dag zeker eens terug! Het kostte ons acht jaar om terug te keren, maar in 1992 en opnieuw in 1993 lukte het ons. Vanaf dan zijn Loutro en de bergen en de zee in de omgeving mij zeer dierbaar. Hier ben ik altijd gelukkig. Overal in Kreta is er een krachtige energie voelbaar, maar toch vooral op die plek. Of zoals Marjeta zegt: "Het is een plek waar je je dichter bij God voelt dan waar dan ook."

Dus, toen ik vroeg in de lente van 1994 aan het herstellen was van een borstkankeroperatie, was Loutro de plek waar ik naartoe wilde zo snel ik tot reizen in staat was. Heel impulsief boekte ik een vlucht en een vakantieweek met bloemenwandelingen en vertrok. Terwijl ik in de heuvels rondwandelde en zwom in de zee, genas ik en laadde ik mijn batterijen weer op. En toen ik terugkeerde naar Engeland was ik klaar om de draad van mijn leven weer op te nemen. Die week in Loutro was een keerpunt, van fundamenteel belang voor mijn genezingsproces. Toen ik later een boek schreef over mijn ervaringen als borstkankerpatiente, besteedde ik ook een passage aan die reis en aan wat die voor mij betekende. En toen Yannis me vroeg om iets te schrijven voor "Explore Crete", dacht ik onmiddellijk aan die passage terug. Ik stuurde ze hem, hij vond ze goed, en voila, hier is ze. Ik hoop dat ze ook jou bevalt.

De foto's zijn van die reis van 1994.

Loutro, een heilzame plaats

Begin maart voelde ik voor het eerst de drang om de frisse lucht buiten mijn nest op te snuiven en me opnieuw onder te dompelen in de stroom van het leven. Heel impulsief besloot ik om begin april een week in Loutro door te brengen in het zuidwesten van Kreta. Mijn man Klaus en ik hadden daar al twee goede vakanties doorgebracht. Toen ik daaraan dacht, verlangde ik er al te zijn, in de bergen rond te trekken en te ploeteren in de zee.

Bij Freelance Holidays boekte ik een bloemenwandeling-arrangement, geleid door Jeff Collman, een beroepsbotanist. De eerste keer dat we in Loutro waren had ik al 'serieuze' wandelingen willen maken in de bergen ten noorden van Loutro, maar ik was niet bereid om me in mijn eentje in deze praktisch onbewoonde heuvels te wagen, waar je zo makkelijk kon verdwalen of je poten breken mijlenver van de bewoonde wereld. Ik had enkel kleine uitstapjes gemaakt van een uur of zo buiten het dorp. Nu had ik een kans om me verder te wagen. "Wandelen in het spoor van Lentebloemen" klinkt als een makkie, maar de meeste wandelingen waren heuse dagtochten die ons tot hoog in de steile, rotsachtige heuvels voerden. Ze stelden mijn conditie en uithoudingsvermogen enorm op de proef. Maar ik hield vol. Amper vier maanden na een zware operatie was ik er helemaal klaar voor.
Mijn rugzakriemen irriteerden zelfs mijn littekens niet. De wandelingen waren prachtig. De aprilse hemel was helder, de lucht puur en verfrissend, de bloemen mooi: velden en berghellingen die bulkten van donkere, warme, stralende klaprozen, anemonen en andere bloemen, zowel gewone als zeldzame, waarvan ik de namen nooit leerde. Jeff gaf er zeer veel informatie over en ik genoot ervan al die bloemen te zien, maar ik was bedwelmd door mijn echte liefde: het wilde, kale, verheven landschap van Zuid-Kreta. En telkens ik me ervan vergewist had wat mijn medebotanisten zoal uitspookten op de begane grond liet ik dat voor wat het was en staarde ondertussen naar de prachtige bergen.

Ik zwom ook, telkens ik er de kans toe kreeg, en dat was vaak meerdere keren per dag: 's morgensvroeg voor we vertrokken, 's avonds als we terugkeerden, en tijdens de dag telkens als er een route bij de zee uitkwam. Mijn vader leerde me zwemmen toen ik vijf was. Toen hield ik van zwemmen omdat hij ervan hield en sindsdien heb ik het altijd leuk gevonden. Eigenlijk houd ik zondermeer van water: ik drink het, neem er een bad in of douche me, zwem erin, wandel in de regen. Niets verfrist me beter en vrolijkt me meer op dan nat worden. Vooral in de zee. De eerste onderdompeling is speciaal, bijna heilig. Na een zwempartij in zee voel ik me verfrist, boordevol leven en energie. In zuidwest Kreta is het water bijzonder helder, zuiver en vol leven, fonkelend in het zonlicht, het weerspiegelt alle blauwschakeringen van de hemel. Het is vol levenskracht en wie er zich door omringd weet ontvangt die levenskracht en wordt erdoor gezuiverd.

Loutro ligt aan de voet van Kreta's Witte Bergen, de Lefka Ori. In de lente vloeit de gesmolten sneeuw de Libische zee in. Uit de rivierbedding borrelen koude bronnen op. Het water is zelfs midden juni nog koud. Begin april was het zelfs ijskoud. Ik ging er snel in, dompelde me helemaal onder, en, zoals ik steeds doe, trok ik de bandjes van mijn zwempak naar beneden om zoveel mogelijk met het water in contact te komen, en toonde de zee mijn borsten, of beter: mijn borst. Het koude, zoute water bette mijn wonde, vloeide er ijskoud over, stimulerend, reinigend en helend. Binnen de twee minuten was het ijskoude water draaglijk en ik bleef zwemmen tot we de wandeling moesten voortzetten.

Terwijl ik zwom moest ik vaak denken aan een passage uit de Rig Veda (een oude tekst in het Sanskriet):
"Temidden van de Wateren beweegt zich de Heer, Hij onderzoekt de menselijke waarheid en de menselijke leugens. Hoe aangenaam zijn de Wateren, kristalhelder en louterend! Moge deze verheven, goddelijke Wateren me opnieuw tot leven wekken!"

De laatste keer dat ik hier was, negen maanden geleden, zo mijmerde ik, had ik nog twee borsten. Nu, terwijl ik zwem, zie ik er maar een. Nog steeds doe ik de bandjes van mijn zwempak onmiddellijk naar beneden zodra ik in het water ben. Maar nu is de aanblik anders. Een borst zie ik hangen terwijl ik naar beneden kijk: de linkerzijde is effen, geen borst daar. Het doet vreemd aan. Hier te zijn, zo anders, zo kort nadat ik de laatste keer hier was, is een scherp contrast. Natuurlijk was de tumor er die laatste keer in juni ook, alleen wist ik dat toen niet.

Toen ik thuiskwam schreef ik in mijn dagboek: "Door die week in Kreta ben ik me weer 'normaal' gaan voelen. Ik ben mijn kanker vergeten. Met een borst door het leven gaan viel wel mee. Het was in elk opzicht een goede week voor mij. Het was goed om op lichamelijk vlak vorderingen te maken. Het was goed om in een groep van vreemdelingen te leren omgaan met het leven met een borst. Het was goed om alleen te reizen, zonder angst en zorgen. Het was goed dat ik in Loutro verwelkomd werd door Rob, Bob, Alison en Maria en de anderen. Het was alsof ik thuiskwam."

Duncan, een van mijn yogastudenten, zei me, net toen ik van het ziekenhuis weer thuiskwam: "Doe wat je vreugde schenkt". Kreta, in Kreta zijn, geeft mij vreugde. Zwemmen in Loutro, Marmara, Sweetwater schenkt mij vreugde. 'Wandelen' in de bergen geeft me vreugde. Lesgeven schenkt me vreugde. In hjet park wandelen met Klaus geeft me vreugde.

En Peter, een lid van onze wandelgroep, zei: "Stel geluk nooit uit".

Tijdens onze tweede wandeling, helemaal tot op het plateau van Anopolis, merkte Esje een boom op, stopte en riep naar haar man: "Peter, zijn dat echt knoppen op die boom?" Zijn stam was dood en vergaan, geen hout, alleen een grote, loshangende grijze bast was er nog over. De meeste van zijn takken waren dood. Maar overal waren er knoppen die op het punt stonden om in bloei te schieten. Wat een inspanning, wat een prestatie, wat een geloof. Hoeveel ravage ons lichaam ook heeft opgelopen, we kunnen nog steeds knoppen voortbrengen, we gaan door met bloeien.

Een van favoriete zwemplaatsen op Kreta is Marmara Beach, een kleine rotsachtige inham enkele mijlen ten westen van Loutro, met het zuiverste en levendigste water. Marmara betekent 'marmer': alle omringende rotsen zijn van wit marmer, en langs de kustlijn naast het strand is er een reeks van marmergrotten. De meeste van hen hebben slechts een ingang, maar twee zomers geleden had ik er een ontdekt waarin je via een opening kon binnenzwemmen, een krappe bocht moest nemen daar waar het water kolkend tegen de rotsen sloeg, en er via en andere opening kon uitzwemmen. Binnenin was het donker, een beetje schrikaanjagend, maar ook opbeurend. Mijn eerste zwempartij in die grot heeft voor mij altijd een diepere betekenis gehad: het was een metafoor voor ergens doorheen gaan en er aan de overkant weer uitkomen. Onze eerste wandeldag beeindigden we in Marmara in de late namiddag. Ik zwom de grot in. Nu kreeg mijn metafoor er een betekenis bij.

Een ander fragment uit mijn dagboek: "Naar Loutro gaan was het beste wat ik kon doen. Behalve dat het sowieso een aangename vakantie betekende leerde ik hier dat ik gezond en wel ben, dat ik mijn vrouwtje kan staan. Ik heb het nooit zo aangevoeld dat ik moest strijden tegen mijn kanker. Ik heb ermee geleefd en ervan geleerd. Ik ben erdoorheen gesparteld. En hier ben ik, aan de overkant van de grot. Misschien heb ik nog een flink eind te zwemmen, maar dit heb ik in ieder geval al bereikt: ik ben de grot ingezwommen, de duisternis in, nam de bocht en zwom er aan de andere kant weer uit, het licht tegemoet.

En de boom, de verdorde stam met de knoppen die Esje zag. Die andere metafoor van de week. Hoe we blijven volhouden, met geloof, met zelfvertrouwen, hoe we blijven doen wat in onze natuur ligt, wat we hier geacht worden te doen: creeren, ons ontplooien, leven, en daar gaan we mee voort tot we sterven, welke ravage ons lichaam ook mag hebben opgelopen.

Deze week was een keerpunt. Het luidde de voltooiing van mijn genezing in en betekende het einde van mijn vier maanden durende afzondering waarin ik me trachtte te verzoenen met het leven met kanker. Het betekende ook een terugkeer naar leven en werk. Ik had beslist om na Pasen opnieuw te gaan lesgeven. Toen ik terugkeerde van Loutro wist ik dat ik daar klaar voor was."

Het was gedurende deze week, zes jaar geleden, dat ik besloot om zoveel mogelijk tijd in Kreta door te brengen. Ik ben nog vele keren teruggegaan, tweemaal en soms zelfs drie keer per jaar, om te wandelen in die heuvels, en te zwemmen of gewoon neer te zitten en rond te kijken. Het is altijd prachtig, helend en verjongend. Het is echt een heilzame plaats. Maar dat is eigenlijk heel Kreta en ik hoop het nog vele keren te bezoeken. Kreta is … thuis.

Mijn boek heet "Een zichtbare wonde: een heilzame reis door borstkanker". Het is uitgegeven door Element Books in 1996. Het gaat voor een groot gedeelte over hoe ik me erdoorheen spartelde via yoga, dat ik al lange tijd beoefen en al vele jaren onderwijs. Ik geef nu yogalessen aan mensen met kanker en help ook leerkrachten opleiden die in deze sector willen werken.

• Bezoek de Fotogalerijen van Loutro: Loutro, Kreta Fotogalerij door Yannis Samatas

Nederlandse pagina's over Kreta     /       English pages about Crete